Диссертация (1100941), страница 85
Текст из файла (страница 85)
|superuacuum faciunt igitur, quiseptimum addunt, qui nulla differentia |uocis in ullo nomine distet a sexto.[GL – 2, 190]in his ergo, id est carentibus declinatione finalium |syllabarum, quae monoptotanominamus, uidentur casus fieri non uocis, sed |significationis dumtaxat.itaque articulis diuersis utimur pro uarietate |significationis nec non etiamstructurae rationem seruamus, sicut in |declinabilibus per [sex] casus.[GL – 2, 184]uelut autem una uoce diuersas possunt habere significationes tam |declinabilia perquosdam casus quam indeclinabilia per omnes casus, sic e |contrario diuersis uocibussaepe inuenimus unam eandemque fieri |significationem, ut labor et labos, honor ethonos, huius cornus et corni, |pinus et pini, huius quaestus uel quaesti, ornatus uelornati, |tumultus uel tumulti, Achillis uel Achilli, aulai et aulae, a felice |uel felici, deiset diis, sapientium et sapientum, nec solum in |nominibus,sed etiam in aliis partibus, ut amauerunt uel amauere, |amaueram uel amaram, ei uel ii,eis uel iis, nimium et nimis, satis |et sat.[GL – 2, 185](361)Casus nominum, pronominum & participiorum septem sunt.
Nominatiuus, Genitiuus,Datiuus, Accusatiuus, Vocatiuus, Ablatiuus, Effectiuus.158[Nebrija 1459: 51]Numeris est omnibus partibus orationis q declinatur. Casus vero nomini, pronomini &participio tamen.[Nebrija 1459: 51](362)Quid est casus in nomine? Quidam gradus declinationis per quos nomen inflectitur.[Nebrija 1459: 166]Quid est casus in nomine? Et respondet esse quosdam gradus declinationis per quosnomen inflectitur idest gradatim cadit.
Priscianus dicit casus est declinatio nominisquae maxime idest plaerumq fit in fine, nam & aliquando fit in medio ut in dictionibuscompositis quales sunt plaerusq, plaeraq, plaerumq, quilibet, cuiuslibet, cuilibet.[Nebrija 1459: 166](363)Casus nominum quot sunt? Septem: Nominatiuus, Genitiuus, Datiuus, Accusatiuus,Vocatiuus, Ablatiuus, Effectiuus semper ablatiuo similis.[Nebrija 1459: 166](364)Illud quoq est aduertendum nomina aptota dici quae tantum nominatiuo casureperiuntur ut Iupiter fas instar, sed in illis casus nominatiuo similes etiam reperiunturut in masculinis & foemininis vocatiuus in neutris accusatiuus & uocatiuus ut hicIupiter o Iupiter, hoc fas & accusatiuo fas, uocatiuo fas & dicitur aptotum ab a quodpriuat & ptotis casus quasi reliquis casibus carens.[Nebrija 1459: 166]Cumq hebraei non per casus & declinationes sed per praepostiones & articulosnomina inflectant ausi quoq sunt dictionum quarundam uastitatem declinatione atqaccentu graeco mollire.
Quisdam uero quae illis uisae sunt paulo contumaciores atq agraeco sermone plurimum abhorentes indeclinabiles & sub accentu barbaro iacerepermisetunt.[Nebrija 1459: 166]Quarta regula est quo genitiuus pluralis omnium declinationum praetq quintae potestrecipere syncopam hoc est abscissionem ut in prima aeneadum pro aeneadarum[Nebrija 1459: 116]Dicitur igitur quod prima nominis declinatio terminationes habet nominatiui tres: in as,es, a.[Nebrija 1459: 112]159Nomina certis casibus deficentia. Dictum est huiusq de nominibus integris aut alteronumero deficientibus nunc de illis agit quae certis casibus deficiunt.
Dicitq in primisquod nomina interrogatiua & infinitiua & relatiua & negatiua & distributiua siuediuidua carent vocatiuo. Omnia enim haec vocatiuum habere non possunt quia utPriscianus ait uocatiuus ad aliquam praesentem personam atq finitam sit ad quamsermo dirigitur.Ius, iuris. Qudo haec quattuor nomina cum nominibus quintae declinationis praeterqhic dies, haec res carent genitiuo, datiuo & ablatiuo pluralibus.[Nebrija 1459: 120](365)Nominatiuus semper regitur a verbo expresso vel subintellecto in ratione suppositi.Nominatiuus semper regitur a uerbo. Regi aliam dictionem ab alia nihil aliud est quamesse appendicem illius, ut in ordine constructionis aliquid significet.
Sed cum verbumut ait Aristoteles fit orationis forma, neq sine uerbo possit esse illud quod graeci vocantaxioma quod boetius enunciationem, Cicero tum pronunciatum, tum proloquiuminterpretatus est consequens est ut omnes partes orationis a uerbo regantur immediateuel media aliqua alia parte orationis.Dicit igitur in primis quod nominatiuus regitur a uerbo.
Nam ut verbum personalenunquam potest esse sine nominatiuo sic nominatiuus sine verbo personali esse nonpotest. Ergo merito ab illo regitur tamquam rationis forma & dat illi suppositumtamquam accidenti[Nebrija 1459: 51]Genitiuus plaerumq regitur a nomine ex vi possessionis nonunquam ex natura nominisvel verbis.[Nebrija 1459: 51]Genitiuus praeter illam communem significationem qua regitur a nomine apppellatiuoex ui possessionis aliquando regitur ex natura speciali nominis ut uini plenus vel verbiut impleo vini vasa, a nomine inquam appellatiuo quia si proprio iungatur appellatiuiibi subinetelligitur. Vergil.
Pri. Aen. Unius obnoxam & furias aiacis oilei. Ubi Seruiusnotat ex figura graeca dictum esse qua utimur circa partes & maritos tantum, ut aiacisoilei intelligamus filium, deiphobe glauci intelligamus filia, hectoris andromacheintelligimus uxor, quin immo haec figura latius patet nam & Eusebius Pamphili dictusest subadi amicus. Terentius in andria Video huius byrrhiam subaudi Seruus. Nampronomine loco nominis proprii ponitur.[Nebrija 1459: 51]Datiuus plaerumq regitur a verbo ex ui acquisitionis, nonnumquam vero a nomine exspeciali significatione.[Nebrija 1459: 51]160Datiuus plerumq regitur a verbo ex vi acquisitionis atq etiam cuiuscumq reiattributionis siue illa fit utilis siue damnosa siue indifferens, regitur etiam nonnunquama nomine ex speciali significatione ut utilis amico, difficilis uxori, iucundusfamiliaribus.[Nebrija 1459: 52]Accusatiuus plaerumq regitur a uerbo ex vi transitionis vel aparte ante ex naturainfinitiui vel mediante praepositione, nonnumquam etiam a nomine adiectiuo vel verbovel a participio vel ex ui synechdoches.[Nebrija 1459: 52]Accusatiuus plaerumq regitur a verbo ex ui transitionis ut amo uxorem vel aparte anteex natura infinitiui ut opportet me amare vel mediante praepositione ut eo ad forum velex ui synechdoches a nomine adiectiuo ut niger oculos vel a verbo ut expleri mentemnequit, vel a participio ut nodoq sinus collecta fluentes.[Nebrija 1459: 52]Vocatiuus semper regitur a uerbo secundae personae imperatiui modi in rationesuppositi.[Nebrija 1459: 52]Vocatiuus haec regula multum nouitatis attulisse uidetur iis qui dicebant uocatiuumaliquandi poni absolute: quod est cum oratio ex recta fit obliqua.
Hoc est cum exsecunda persona ad quam loquimur fit transitus ad tertiam de qua loquimur ut si dicaso Caesar legat Pompeius intelligitur ibi audi vel ausculta vel intende quod ita essefacillime probatur ex interpretatione psalmi XXI cuius initium est apud hebreosIdipsumquod dominus noster atq saluator dixit in cruce. Hoc est Heli Heli limassabachthanem quod euangelista interpretatur deus meus deus meus ut quid dereliquistime. At uero septuaginta interpretes verbum subintellectum unde vocatiuus illeregebatur expresserunt dicentes Deus Deus meus respice me quare me dereliquisti autquae ratio fuit aliquid addendi quod in hebraeo non legebatur si non erat illis ipsisverbis inclusum.
Ollid quod adhic maius est ausim affirmare etiam si exprimatursecunda imperatiui modi persona adhuc aliud verbum quod attentionem significetsubintelligendum esse a quo vocatiuus ille regatur. Quale est illud quod Marci capite Vlegimus dicente dno thabita cumi quod interpretatur puella surge at euangelista cuminterpretatur tibi dico interposuit quod tantum valet quantum audi quod erat inclusumin eo quod dixit puella surge neq enim saluator noster dixit tibi dico sed aliquid moreadiecit quod fere semper facimus quotiens vocatiuo utimur ut auditor paret se ad ea qdicturi sumus. Nam & vocatiuus a graecis rectus dicitur quemadmodum & nominatiuusquia uterq recte stans substantiam significet unde & verbo suppositum dare possunt[Nebrija 1459: 52]Ablatiuus plaerumq regitur a verbo mediante praepositione, nonnumquam ex specialinominis vel verbi significatione.161[Nebrija 1459: 52]Abatiuus regitur a verbo mediante praepositione, aut ex speciali nominis vel verbisignificagtione ut plenus vino, impleo vino.[Nebrija 1459: 52]Effectiuus plaerumq regitur a verbo vel participio ex ui instrumenti quo aliquid fit,aliqundo ex ui comparationis, aliquando ponitur absolute.[Nebrija 1459: 52]Effectius de quo plura libro tertio cum de casibus nominum disputaturi sumus dicendasunt plaerumq regitur a verbo ut malo me galathea petit confus feroq petitus.
Refituretiam ex vi comparationis ut doctior illo aut ponitur absolute ut ducente deo expediorducente deo non regitur quia per se orationem quodam modo facit licet imperfectamqualis est subiunciui modi in qua resolui consueuit ut nati iesu in betlem pro quohieronymus vertit cum natus esset iesus in betlem.[Nebrija 1459: 53](366)Accusatiuus plaerumq regitur a uerbo ex vi transitionis vel aparte ante ex naturainfinitiui vel mediante praepositione, nonnumquam etiam a nomine adiectiuo velverbo vel a participio vel ex ui synechdoches.[Nebrija 1459: 52]Abatiuus regitur a verbo mediante praepositione, aut ex speciali nominis vel verbisignificagtione ut plenus vino, impleo vino.[Nebrija 1459: 52]Cumq hebraei non per casus & declinationes sed per praepostiones & articulosnomina inflectant ausi quoq sunt dictionum quarundam uastitatem declinatione atqaccentu graeco mollire.[Nebrija 1459: 52](367)De nominis constructione cum alio casuali.
Cap xii. Postea q de construction verborumparticipiorumq cum aliis partibus orationis dictum est hoc loco de constructionenominis cum alio casu disputabimus & primo cum genitiuo non de illa constructionequae notissima est cum genitiuus construitur cum nomine substantiuo ex uipossessionis vel quasi possessionis ut liber Vergilii, Vergilius decem artgenteorum. Sedcum nomen adiectiuum vel participium in uim niminis transiens aut nomen verbalequod in or vel in ix desinit: construuntur cum genitiuo ex idiomate hoc est proprietatesermonis latini quo in loco imitati sumus praecipue Diomedem grammaticum ne quisexistemet haec a nobis tumutuarie fuisse praecepta.Dicit igitur in primis q nomina adiectiua certae cuiusdam significationis ex162ratione idiomatis latini genitiuo iunguntur.
![](https://s.studizba.com/z.php?f=/templates/si/i/noavatar.png&w=100&h=100&t=1"){kind=avatar}
