Диссертация (1100941), страница 74
Текст из файла (страница 74)
|[GL 4, 620 - 621]sunt etiam genera nominum fixa, sunt mobilia.105fixa sunt, quae in alterum genus |flecti non possunt, ut mater, soror, pater,frater.mobilia autemaut propria sunt et duo |genera faciunt, ut Gaius Gaia, MarciusMarcia,aut appellatiua sunt et tria faciunt, ut|bonus bona bonum, malusmala malum.[GL 4, 621]sunt item alia nec in totum fixa nec in totum |mobilia, ut draco dracaena, leo leaena,gallus gallina, rex regina.[GL 4, 621]nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum |est,ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut|0622| toreuma (sed tamen Graecum est).nomen in e uocalem desinens nominatiuo casu |numero singulari aut femininumGraecum est, ut Euterpe, aut neutrum Latinum, ut sedile.|nomen in i uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut neutrumGraecum |est, ut gummi, sinapi, aut trium generum est aptoton, ut frugi, nihili.nomen in o uocalem |desinens nominatiuo casu numero singulari autmasculinum est, ut Scipio, aut |femininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio, [papilio].nomen in u uocalem desinens |nominatiuo casu numero singulari tantumneutrum est, ut cornu, genu, gelu, specu, ueru.
|sed haec omnia et quae in consonantes desinunt, et diuersas regulas etmultiplices |hebent.[GL 4, 621](243)|genera igitur nominum principalia sunt duo, quae sola nouit ratio |naturae, masculinumet femininum. genera enim dicuntur a generando |proprie quae generare possunt, quaesunt masculinum et femininum.[GL – 2, 141](244)nam commune et neutrum uocis magis qualitate quam natura dinoscuntur, quae suntsibi contraria. nam commune modo masculini modo feminini significationempossidet, neutrum uero, quantum ad ipsius uocis qualitatem, nec masculinum necfemininum est.[GL – 2, 141]unde commune articulum siue articulare pronomen tam masculini quam feminigeneris assumit, ut hic sacerdos et haec sacerdos, neutrum autem separatum abutroque genere articulum asciscit, ut hoc regnum.[GL – 2, 141]106(245)dubia autem sunt genera, quae nulla ratione cogente auctoritas ueterum diuerso genereprotulit, ut hic finis et haec finis, cortex, silex, margo.[GL – 2, 141]|epicoena, id est promiscua, uel masculina sunt uel feminina, quae una uoce et unoarticulo utriusque naturae animalia solent significare.[GL – 2, 141]nam commune et neutrum uocis magis qualitate quam natura dinoscuntur, quae suntsibi contraria.
nam commune modo masculini modo feminini significationem possidet,neutrum uero, quantum ad ipsius uocis qualitatem, nec masculinum necfemininum est.[GL – 2, 141]unde commune articulum siue articulare pronomen tam masculini quam femini generisassumit, ut hic sacerdos et haec sacerdos, neutrum autem separatum ab utroquegenere articulum asciscit, ut hoc regnum.[GL – 2, 141]sunt alia communia non solum masculini et feminini, sed etiam neutri, et suntadiectiua, ut hic et haec et hoc felix, sapiens.[GL – 2, 141](246)sunt quaedam tam natura quam uoce mobilia, ut natus |0142| nata, filius filia;[GL – 2, 142]sunt alia, quae |differentiae significationis causa mutant genera, ut haec pirus hocpirum, |haec malus hoc malum, haec arbutus hoc arbutum, haec myrtus |hoc myrtum,haec prunus hoc prunum.[GL – 2, 142]et hoc in plerisque inuenis |arborum nominibus, in quibus ipsae arbores femininogenere, fructus neutro |proferunturuel ligna, ut haec buxus arbos, hoc buxum lignum.
|Virgilius: «dant arbuta siluae»,«cruentaque myrta», «cerea pruna», |«uolubile buxum». |[GL – 2, 142]sunt alia uoce, non etiam naturae significatione mobilia, ut lucifer |lucifera, frugiferfrugifera: siue enim de sole siue de luna siue de agro |siue de terra loquar, nulla estdiscretio generis naturalis in rebus ipsis, |sed in uoce sola;[GL – 2, 142]107sunt alia natura et significatione mobilia.
non etiam |uoce, ut pater mater, fratersoror, patruus amita, auunculus |matertera;[GL – 2, 142]sunt alia quasi mobilia, cum a se, non a masculinis |feminina nascuntur, ut HelenusHelena, Danaus Danaa, liber libra, |fiber fibra. unumquodque enim eorum propriam etamotam a |significatione masculini habet demonstrationem et positionem;[GL – 2, 142](247)de singulis igitur terminationibus quomodo possint comprehendi |genera, proutualeam, hinc tractare incipiam. |masculini generis terminales inueniuntur literae septem: a, o, l, n, r, |s,x, ut scriba, Cicero, sol, flamen, Caesar, bonus, rex; |feminini quoque eaedem, ut Roma,uirgo, Tanaquil, Siren, mater, |ciuitas, pax.in e quoque productam inueniuntur feminina, sed Graeca|dumtaxat, ut Taygetē,Euterpē, et in um, sed figurate, ut «Glycerium |mea» et Dorcium et Philotium.communia in easdem literas desinunt, |quas et masculina, ut hic et haec aduena,homo, uigil, tibicen, |fidicen (ut quibusdam placet, nam usus eorum feminina in aterminat, |fidicina et tibicina), hic et haec pauper, ciuis, dux.neutrorum |duodecim inueniuntur terminales literae: a, e correpta, i, u, l, m, n, r,s, |c, t, d, ut poema, marĕ, gummi, cornu, mel, regnum, numen, |0143| tuber, sidus, lac,caput, aliud.communia trium generum desinunt |in i, m, r, s, x, ut hic et haec et hoc frugi,nequam, par, |prudens, audax.
|[GL – 2, 142 - 143]|in el correptam neutri sunt generis, mĕl, fĕl, subtĕl, τὸ | κοῖλον τοῦ ποδός. |in elproductam barbara masculina inueniuntur: hic Michaēl, |Gabriēl, hic Abēl.Слоги|excipitur unum monosyllabum masculinum, hic sal salis.Terentius |in eunucho: |«† qui habet in se salem». |Sallustius inIugurthino: «nequesalem neque alia gulae |irritamenta».|in d neutra sunt: quid uel quod et aliud (haec enim ratio |nomina esse ostendit) etBogud, nomen barbarum, quod Liuius in |centesimo quarto decimo declinauit Bogudis.|in ul quoque unum reperitur masculinum Latinum, consul,sed haec nomina nulla regula Latina uel Graeca sunt |moderanda, nisi si transferanturin aliquam declinabilem formam, quod |quidam historici fecerunt, ut AbrahamusAbrahami.Et barbara indeclinabilia non solum in am et in im, |sed in alias quoque literasterminant, in quas Latina uel Graeca nomina |non solent desinere, ut Abraham,108Joachim, Loth, Ruth, Iacob,|Dauid, Balac.sicut pus, quod est indeclinabile.
penŭs inuenitur et |masculinum et femininum etneutrum.excipiuntur secundae |declinationis haec: humŭs, aluŭs (Virgilius in II: |«in latus inqueferi curuam conpagibus aluum».excipitur hic fornix, quod quamuis |paenultimam positione longam habuit, tamenmasculinum est.adiectiua |supra dictam seruant generum regulam: hic et haec et hoc pernix, |felix.|alia uero omnia propria siue appellatiua in a desinentia feminina sunt, |ut Musa, curia,Roma, Ilia.(numerorum uero|nomina, quae declinantur, mobilia sunt uel per tres uel perduas |terminationes, ut unus una unum, duo duae duo, tres tria, ducentiducentae |ducenta;|in is finita nomina, si sint adiectiua uel deriuatiua appellatiua, |communia sunt, et siad homines proprie solos pertinent, non faciunt ex se |neutra, ut hic et haec ciuis, hic ethaec hostis (Statius in V | Thebaidos: |«turbidus incertusque oculis uigilantibus hostem/ |occupat amplexu», |cum de uxore Helimi Gorge loquitur), hic et haec Samnis(aedilis, |quia dignitatis est ad uiros pertinentis, masculini generis est);|quae uero, cum apud Graecos communia sunt uel mobilia, apud Latinos in |a desinunttantum nec ex masculinis in us desinentibus transformantur, communia tantum etpaene omnia a uerbis sunt composita uel deriuata, ut |hic et haec agricola, caelicola,aduena, parricida, Graiugena, |conuiua.|in o, i antecedente, quando non sunt uerbalia siue participialia, |masculina sunt, ut hicstellio, gurgulio; quando sunt uerbalia siue|participialia, feminina sunt, ut oratio, actio,coniugatio, coniunctio, |interiectio.quod autem Turia et similia fluminum |nomina masculina sunt, ostendit etiamSallustius in am terminans eius |accusatiuum in II historiarum: «inter laeua moeniumet dextrum |flumen Turiam».
nam si esset neutrum, similis essetaccusatiuus |nominatiuo.illa quoque in a desinentia, quae officiorum sunt ad uiros |0144| pertinentium,masculina esse nulla est dubitatio: scriba, lixa, collega.omnia enim nomina elementorum propria neutra |sunt tam apud nos quam apudGraecos et indeclinabilia|excipitur flamĕn [sacerdos Iouis] et pectĕn, quae sunt masculina.|unde specialia quoque uniuscuiusque arboris nomina feminina sunt, excepto |oleastro,quod tam forma terminationis quam declinatio prohibuit esse |femininum. nam silernon est inter arbores ponendum, sicut nec rubus.sin tam ad |homines quam ad alias res dici possunt, in e faciunt neutrum: hic et |haecsuauis et hoc suaue, hic et haec dulcis et hoc dulce, hic |et haec regalis et hoc regale,hic et haec amabilis et hoc |amabile.109|paelex quoque ad mulieres pertinens femininum est, nec non etiam |carex.margo quoque auctoritate poetica non solum feminini, sed etiam masculini|generisinuenitur.inueniuntur tamen uetustissimi quidam etiam neutro genere hoc|protulisse.iterquoque|uelitineruetusteneutrisuntgenerisetspinter,quod ἀκροχέριον aut |fibulam in umeris aut armillam significat.[GL – 2, 142 – 143 - 144](248)quae tam in masculinis et femininis quam in neutris inueniuntur generibus[GL – 2, 142](249)ostendit etiam natura |ipsius sermonis Punici, in quo omnia nomina uel masculinasunt uel |feminina.
ergo Capsa quoque et Thala oppidum et Tirimida similiter |figuratefeminina neutris sunt coniuncta. unde Sallustius in II | historiarum: «inter laeuamoenium et dextrum flumen Turiam, |quod Valentiam paruo interuallo praeterfluit»,Turiam dixit, |qui accusatiuus masculini est, non neutri. plurima tamen non solumin |Africa, sed in aliis etiam regionibus nomina fluuiorum in a inueniuntur |desinentia.[GL – 2, 142 – 143 ](250)Genera nominum, pronominum, & participiorum quinq sunt.Masculinum quod declinatur cum hic, ut hic dominis,Foemininum quod declinatur cum haec ut haec musa,Neutrus quod declinatur cum hoc, ut hoc templum,Commune duorum quod declinatur cum hic et haec, ut hic et haec homo,Commune trium quod declinatur cum hic et haec et hoc, ut hic et haec et hocamans.[Nebrija 1495: 49](251)Genus in nomine aut naturale est, aut ab usu, atque autoritate descendit, naturaleest earum rerum, quae sexu distinguntur, hoc est marium & foeminarum quae sunt innatura generationis principia: unde ad his duobus genera dicta sunt a generando, dequibus Priscia.
![](https://s.studizba.com/z.php?f=/templates/si/i/noavatar.png&w=100&h=100&t=1"){kind=avatar}
