Диссертация (1173475), страница 37
Текст из файла (страница 37)
Уоткинсговорит, что существительные представляют германский праязык *wikkjaz«некромант» (тот, кто будит мертвых), от ИЕ *weg-эй - от ИЕ корня *weg-, «бытьсильным, быть живым». У слова wicce было более определенный смысл, чемобщий: «женщины - фокусник, волшебница» возможно, предложено присутствиедругих слов в древнеанглийских языках в более определенных видах волшебногоремесла. В законах (890) колдовство было конкретно выбрано как ремесложенщины.wife (n.)Middle English wif, wyf, from Old English wif (neuter) "woman, female, lady,"also, but not especially, "wife," from Proto-Germanic *wiban (source also of OldSaxon, Old Frisian wif, Old Norse vif, Danish and Swedish viv, Middle Dutch, Dutchwijf, Old High German wib, German Weib), of uncertain origin, not found in Gothic.Apparently felt as inadequate in its basic sense, leading to the more distinctiveformation wifman (source of woman).
Dutch wijf now means, in slang, "girl, babe,"having softened somewhat from earlier sense of "bitch." The Modern German cognate(Weib) also tends to be slighting or derogatory; Middle High German wip in earlymedieval times was "woman, female person," vrouwe (Frau) being retained for "womanof gentle birth, lady;" but from c. 1200 wip "took on a common, almost vulgar tone thatrestricted its usage in certain circles" and largely has been displaced by Frau.The more usual Indo-European word is represented in English by queen/quean.Words for "woman" also double for "wife" in some languages. Some proposed PIEroots for wife include *weip- "to twist, turn, wrap," perhaps with sense of "veiledperson" (see vibrate); and more recently *ghwibh-, a proposed root meaning "shame,"also "pudenda," but the only examples of it would be the Germanic words andTocharian (a lost IE language of central Asia) kwipe, kip "female pudenda."212The modern sense of "female spouse" began as a specialized sense in OldEnglish; the general sense of "woman" is preserved in midwife, old wives' tale, etc.Middle English sense of "mistress of a household" survives in housewife; and the laterrestricted sense of "tradeswoman of humble rank" in fishwife.
By 1883 as "passivepartner in a homosexual couple." Wife-swapping is attested from 1954.жена (сущ.)Среднеанглийский язык wif, wyf от древнеанглийского wif «женщина, леди»также «жена», с германского праязыка *wiban.Голландский wijf означает, на сленге «девочка, малыш». Современныйнемецкий родственник (Weib), также склонен быть пренебрежительным илиуничижительным; немецкий wip в раннесредневековые времена было «женщиной,человеком женского пола» vrouwe для «женщины благородного рода, леди»; но в1200 wip «общий, почти вульгарный тон, который ограничил его использование вопределенных кругах».Более обычное индоевропейское слово представлено на английском языкеqueen/quean.
Слово для «женщины», также для «жены» на некоторых языках.Некоторые включают *weip-, в значении «крутить, повернуть, обернуть»,возможно, со смыслом «скрытого человека» и позже *ghwibh-, в значении«позора».Современный смысл «женщины, супруга» как специализированный смыслна древнеанглийском языке, общий смысл «женщины», в рассказе старых жен, ит.д., со смыслом среднеанглийского языка «любовницы домашнего хозяйства» ипозже с ограниченным смыслом «торговки со скромным доходом».213Приложение Б.
Этимологическая характеристика символьных лексемазербайджанских идиом и паремий, отображающих дихотомиюкрасота/безобразиеacDilimizdə həm feil (acmaq), həm də ad (ac adam) kimi işlədilir. Aş (xörək) sözüzəminində yaranıb. Mənası ―aş (xörək, yemək) istəmək‖, ―aş arzulamaq‖ demək olub.―Ərsəyə (əsli: əsrə) gətirmək‖, ―bəsləmək‖ (əsli: aşlamaq) sözləri də tarixi baxımdan aş(aşlamaq) sözü ilə bağlıdır.голодный (прил.)В азербайджанско языке используется глагол (голодать), а такжеиспользуется сужествительное (голодный человек). Оно появилось от слова(xörək) «блюдо».
Смысл был в том, чтобы попросить «поесть» и «покушать».«Ərsəyə» (первоначально: əsrə) «доводить до умозаключения», «bəsləmək» взначении «ухаживать» (первоначально: aşlamaq), также связаны с историческойточки зрения со словом aş (aşlamaq). (Башир Ахмедов, Этимологический словарь)adəmQədim yəhudi dilində ―insan‖ deməkdir. Bizə ərəb dilindən keçib. Türk aləmindəkişi sözü işlədilib.человек (сущ.)на древнееврейском означает «человек». Заимствован с арабского языка.Слово «мужчина» было использовано в тюрксом мире.ağılƏrəb mənşəlidir, gerçəkliyin şüurda inikasının ali forması olub, insanın ətraf aləmə münasibətini tənzimləmə qabiliyyətidir.
Bizdə us (uz, az) işlədilib.ум (сущ.)Имеет арабское происхождение, высшая форма правды в сознании,способностьрегулироватьИспользовался как (uz, az).aldatотношениечеловекасокружающойсредой.214Törəmə kök aldadır. Daha qədim kök isə ―hiylə‖ mənasını verən al sözüdür. Busözdən al-la feili yaranıb, sonra 2-ci l səsi d səsinə keçib. Mənbələrdə ―ложь‖ anlamınıverən aldat kəlməsi də özünü göstərir. Deməli, aldatmaq ―hiylə işlətmək‖, ―kələkgəlmək‖ anlamlarını əks etdirir.обмануть (гл.)Производная aldadır. Более древний корень ―hiylə‖ это слово происходит отслова глагола «возьми». От этого слова появился al-la глагол, затем 2-ой звук «l»перешел в звук «d».
Слово «обман» в источниках также относится к слову«обманывать». Итак, обман — это значения «заговора», «вводиь в заблуждение».astarPaltonun astarı deyirik. Astar xalis türk sözüdür və alt, alçaq, aşağı sözləri ilə eynikökə malikdir. Mənbələrdə alt sözünün ast variantı da var. –ar şəkilçisi, ehtimal ki, yersözünün zəminində əmələ gəlib. Astar kəlməsi əvvəlcə astyer (alt yer, alt tərəf) şəklindəolub, sonra fonetik dəyişmələrə uğrayıb. Yer sözünün şəkilçiləşməsinə aid faktlarçoxdur: məsələn, bura buyer, ora o yer sözlərindən törəyib.
Mənbələrdə ―внизу‖mənasını verən asra sözü mövcuddur. Müasir elmi ədəbiyyatda bəzi alimlər astarsözünü fars mənşəli hesab edirlər. Doğrudur, bu kəlmə fars dilində var, amma onlarabizdən keçib.изнанка (сущ.)Мы называем подкладку пальто. Является исконно турецким словом иимеет тот же корень, что и исходящие слова. Первоначальное слово «astyer»(нижний уровень, низ), затем произошло фонетическое изменение. Слово astar(низ, подол), также употреблялось в оскорбительной форме в значении «подлыйчеловек». В источниках говорится, что слово «внизу» означает «asra».
Всовременной науке некоторые ученые считают, что это слово являетсяперсидским (фарси) заимствованием, но перешло к ним с азербайджанскогоязыка.bədənƏrəb sözüdür, bizdə onun yerinə ət sözü işlədilib (ətuz forması da mövcud olub).Belə bir cümlə də var: yağın boldı ersə, etuz cangüdaz (düşmənin varsa, bədənini və215canını qoru). Sonra bədən kəlməsi ət sözünü sıxışdırıb və ikinci kəlmə ―мясо‖mənasında (yəni yeni mənada) yaşamaq hüququ qazanıb. İçuk (kiçik vəhşi heyvanlarındərisi), ətik (belə dəridən ev içində geymək üçün hazırlanmış yumşaq ayaqqabı) sözləridə ət kəlməsi ilə qohum olub. Türk dillərində bədən əvəzinə gödən (gövdə) sözü dəişlədilmişdir, görünür, bədənin təhrifi ilə bağlıdır.тело (сущ.)Арабское слово, мы использовали данное слово как «ət» (мясо, форма мяса),также существует слово «ətuz» (тело человека).
Существует такое предложение:«yağın boldı ersə, etuz cangüdaz» (если у тебя есть враг, ты должен защитить тело идушу). В дальнейшем слово «bədən» (человеческое тело) переходит от значениясвязанное с толькочеловеком, в «мясо», связанное с плотью животного, то естьприобретает новое значение). Слова «içuk» (шкура, мелких диких животных) и«ətik» (например, мягкая обувь для домашнего ношения), также были связаны сословом «мясо». В турецком языке слово «gödən (gövdə)», также используется взначении тела.bığBir forması da dodaq saqqalı olub. Bığ və buyuğ sözləri eyni mənada, həm dəparalel şəkildə işlədilib. Zənn edirəm ki, burmaq feili ilə qohumdur (―bığıburma‖deyirik).
Saqqalı sığallayırlar, bığı isə bururlar. Görünür, saqqal və sığal kökdaşsözlərdir.усы (сущ.)Одна из версий – борода для губ. «Bığ» и «buyuğ» (усы) используются водинаковом значении в разных диалектах. Родственное слово от глагола«bığıburma»(накрученныеусы).Обычнобородупоглаживают,аусынакручивают. По-видимому, накручивание и поглаживание, родственные слова.bitFars dilində ―güvə‖ mənasını verən bid sözü var. Guman etmək olar ki, bit onunbir qədər dəyişmiş formasıdır. Qaraqalpaq xalqı bu sözü biyt kimi işlədir.вши (сущ.)На персидском (фарси) языке есть слово «bid», которое означает «моль».216Возможно, что лексема «вши» является слегка измененной формой. Карагалпакцы(нация) использовали это слово как «biyt», в своем диалекте.çirkMənbələrdə rus dilindəki навоз sözünün qarşılığı kimi tiris kəlməsi verilib. Çirksözü onun dəyişmiş formasıdır və itdirsəyi kəlməsindəki dirsək hissəsi də məhz çirkanlamı ilə bağlıdır.грязь (сущ.)В источниках это слово в русском языке имеет значение «навоза».
Словоitdirsəyi «ячмень», которая появляется в глазу и содержит гной, а верхняя частьпохожа на локоть.çirkabFarsca çirk və ab sözlərindən əmələ gəlib, ―çirkli su‖ deməkdir.помои (сущ.)Происходит от персидского «çirk» (грязь) и слова «ab» (вода), котораяозначает «грязная вода».dilDe, din, danış kəlmələri ilə qohumdur. Görünür, sözü kökü di (de, da) etimonundan ibarətdir. Dil sözü ad-feil omonimi olub; dil həm də rusca говорить kimi də qeydəalınıb. Qumuq dilində ―dilmər‖ sözü ―красноречивый‖ kimi açıqlanır.язык (сущ.)«De,din,danış»(сказать,разговориться,разговаривать)являютсяролдсвенными словами. Этимлогоия этих слов происходит от «di (de, da)». Слово«dil» (язык) (происходит от гдагола «ad-»); также употредляется в качествеглагола «говорить».
Слово «dilmər» описывается как «красноречивый».donMəsəl var: gözəllik ondur, doqquzu dondur. Niyə palto, pencək... yox, məhz don?Don sözünün qədim mənası ―paltar‖ (bütün növlər üzrə) deməkdir. Zənn etmək olar ki,dondan (soyuqdan, donmaqdan) qorunmaq vasitəsi olduğu üçün elə ―don‖ adlandırılıb.İndi don sözünün mənası daralıb və o, hər cür paltarı deyil, yalnız qadın paltarınınxüsusi növünü bildirir. Suyun donması və don (paltar) eyni kökə malikdir, ―qabıq‖217deməkdir (buz suyun qabıq bağlaması, paltar (don) adamın qabığa girməsidir).Mənbələrdə bu sözün mənası ―atın rəngi‖ (ruslar buna ‖ мастъ‖ deyirlər) anlamında daverilib (paltar anlamına uyğun gəlir.) (Bəşir Əhmədov.
![](https://s.studizba.com/z.php?f=/templates/si/i/noavatar.png&w=100&h=100&t=1"){kind=avatar}
