43386 (687377), страница 7
Текст из файла (страница 7)
Па-другое, неабходна канкрэтна вызначыць межы і месца рускай мовы ў сістэме адукацыі, грамадскага кіравання, выдавецкай дзейнасці, СМІ ды іншых інфармацыйных сферах.
У краіне, дзе беларусы складаюць амаль 82% насельніцтва, можа быць толькі адна дзяржаўная мова — мова тытульнай нацыі.
Колькасць рускамоўных дзяржаўных устаноў не павінна сягаць за 15-20% зыходзячы з колькасці рускага насельніцтва і грамадзян небеларускага паходжання, якія стала карыстаюцца рускай моваю.
У дзяржаўных беларускамоўных навучальных установах, найперш у школах, з першага класа можа вывучацца адна з еўрапейскіх моваў: англійская, нямецкая, французская ці іспанская, у залежнасці ад пажаданняў бацькоў. 3 пятага класа бацькі і іх дзеці выбіраюць дадаткова яшчэ адну славянскую мову: украінскую, рускую, польскую, чэшскую ці балгарскую. Прымусовае вывучэнне рускай мовы трэба забараніць як імперска-савецкі перажытак. Несумненна, што сёння бальшыня абярэ рускую мову, але ж знойдзецца і шмат ахвочых вывучаць якую-небудзь іншую славянскую мову.
Студэнты сярэдніх спецыяльных і вышэйшых навучальных устаноў таксама павінны мець права выбіраць на першых курсах для вывучэння адну з трох славянскіх моваў нашых суседзяў.
На абшарах усёй Беларусі павінны быць у шырокім ужытку і мець распаўсюджанні кнігі, іншая друкаваная, відэа- і аўдыёпрадукцыя не толькі па-руску, але і на мовах усіх суседзяў Беларускай дзяржавы.
Кожны грамадзянін мае права разам з рускім глядзець польскае і ўкраінскае тэлебачанне ў любым кутку Беларусі.
Як беларуская, гэтак і руская мова на тэрыторыі Беларусі павінны абараняцца ад моцнага ціску англамоўнай лексікі, а таксама ад крымінальнага жаргону ды пазацэнзурнай лаянкі. Выданні, што змяшчаюць на сваіх старонках ненарматыўную лексіку, мусяць карацца папярэджаннямі і штрафамі, а надалей зачыняцца.
Вялікая праблема для грамадзян Беларусі і асабліва моладзі — шырокае распаўсюджанне і ўжытак у штодзённым побыце «рускага мату» — бруднай пазацэнзурнай лаянкі, з якой ніхто на дзяржаўным узроўні не змагаецца. Наадварот, гэтая моўная хвароба ахапіла шырокія колы службоўцаў, асабліва ў міліцыі і войску.
Асобы, якія ўжываюць ненарматыўную лексіку ў публічных месцах, у грамадскіх установах, транспарце і асабліва ў дачыненнях з жанчынамі ці дзецьмі, павінны карацца вялікімі штрафамі, што могуць накладацца як органамі міліцыі, гэтак і кіраўнікамі адпаведных устаноў.
Літаратура
-
Баландзiн К.I. Фармiраванне i развiццё беларускай мовы // Вучэбна-метадычны дапаможнiк па курсу Беларусазнауства. Мн., 1996.
-
Гируцкий А.А. Белорусско-русский художественный билингвизм: типология и история, языковые процессы. Мн., 1990.
-
Гісторыя Беларусі. Пад рэд. І.П. Крэнь. Мн., 1998.
-
Дзіцэвіч Л. Асноўныя прычыны звужэння ўжытку сучаснай беларускай мовы // Традиции и обычаи народов России и Беларуси. Т. 1. Мн., 2001.
-
Дубянецкі Э.С. Нацыянальная самасвядомасць беларусаў у мінулым і сення // Адукацыя і выхаванне 1996 № 3.
-
Епіхаў П.М. Роля этналогіі ў выхаванні нацыянальнай самасвядомасці людзей. // Адукацыя і выхаванне 2002 № 8.
-
Журналістыка – 2000: Матэрыялы Міжнародная навукова-практычнай канферэнцыі. – Мн, 2000.
-
Закон аб мовах – закон для усiх // Лiтаратура i мастацтва. – 10 лютага. – Мн.,1994.
-
Закон о языках в Республике Беларусь // Ст. 2, 3. – Мн., 1998.
-
Закон о языках народов Росийской Федерации // Ст. 1. – М., 1998.
-
Культура Беларусі XIX ст. Мн., 1994.
-
Курсянкоў М.С. Некаторыя праявы руска-беларускай лексічнай інтэрферэнцыі на старонках перыядычнага друку.
-
Лапіч Г.К. Нацыянальная самасвядомасць і ментальнасць беларусаў // Адукацыя і выхаванне 2002 № 3.
-
Лыч Л. Беларуская нацыя і мова. – Мн, 1993.
-
Материалы международного семинара, посвещенного О.В.Озаровского. – Мн., 1996.
-
Мечковская Н.Б. Язык і релігія. – М, 1998.
-
Наркевіч А.І. Граматычная норма і варыянтнасць: Культура мовы журналіста. – Мн., 1982.
-
Падлужны А.І. Мова і грамадства. Мн., 1997.
-
Сучасная беларуская літаратурная мова: Лексікалогія. Фанетыка. Арфаграфія. Пад рэд. М.Ц. Кавалевай, А.К. Юрэвіча, Ф.М. Янкоўскага і інш. Мн., 1993.
-
Сцяцко П. Культура мовы. Мн., 2002.
-
Трусаў А. Месца і роля рускай мовы ў грамадскім жыцці Беларусі. // Беларуская мова : шляхі развіцця, кантакты, перспектывы. Мн., 2001.
-
Цікоцкі М.Я. Сугучнасць слоў жывых... Мн., 1981.
-
Энцыклапедыя ”Літаратура і мастацтва”. Мн., 1987.
-
Энцыклапедыя “Этнаграфія Беларусі”. Мн., 1989.
Перыядычныя выданні
-
Белорусская деловая газета, 2002. 27 лютага.
-
Літаратура і мастацтва, 2000. 31 мая.
-
Народная воля, 2000. 28 студзеня.
-
Народная воля, 2000. 29 студзеня.
-
Народная воля, 2000. 18 лютага.
-
Народная воля, 2002. 1 лютага.
-
Наша свабода, 2002. 13 лютага.
-
Правда. – 4 августа. – Мн., 1988.
-
Рабочы, 2002. 2 лютага.
-
Свободные новости, 2002. 2 лютага.
1 Дзіцэвіч Л. Асноўныя прычыны звужэння ўжытку сучаснай беларускай мовы // Традиции и обычаи народов России и Беларуси. Т. 1. Мн., 2001. С. 45.
2 Дзіцэвіч Л. Асноўныя прычыны звужэння ўжытку сучаснай беларускай мовы // Традиции и обычаи народов России и Беларуси. Т. 1. Мн., 2001. С. 45-46.
3 Гісторыя Беларусі. Пад рэд. І. П. Крэнь. Мн., 1998. С. 59.
4 Падлужны А. І. Мова і грамадства. Мн., 1997. С. 35-36.
5 Дзіцэвіч Л. Асноўныя прычыны звужэння ўжытку сучаснай беларускай мовы // Традиции и обычаи народов России и Беларуси. Т. 1. Мн., 2001. С. 46-47.
6 Культура Беларусі XIX ст. Мн., 1994.
7 Падлужны А. І. Мова і грамадства. Мн., 1997. С. 37.
8 Падлужны А. І. Мова і грамадства. Мн., 1997. С. 38.
9 Падлужны А. І. Мова і грамадства. Мн., 1997. С. 40.
10 Дубянецкі Э. С. Нацыянальная самасвядомасць беларусаў у мінулым і сення // Адукацыя і выхаванне 1996 № 3. С. 18.
11 Дубянецкі Э. С. Нацыянальная самасвядомасць беларусаў у мінулым і сення // Адукацыя і выхаванне 1996 № 3. С. 19.
12 Дубянецкі Э. С. Нацыянальная самасвядомасць беларусаў у мінулым і сення // Адукацыя і выхаванне 1996 № 3. С. 19.
13 Дубянецкі Э. С. Нацыянальная самасвядомасць беларусаў у мінулым і сення // Адукацыя і выхаванне 1996 № 3. С. 19.
14 Дзіцэвіч Л. Асноўныя прычыны звужэння ўжытку сучаснай беларускай мовы // Традиции и обычаи народов России и Беларуси. Т. 1. Мн., 2001. С. 47.
15 Дзіцэвіч Л. Асноўныя прычыны звужэння ўжытку сучаснай беларускай мовы // Традиции и обычаи народов России и Беларуси. Т. 1. Мн., 2001. С. 45
16 Закон о языках в Республике Беларусь // Ст. 2, 3. – Мн., 1998.
17 Там же //Ст.4.
18 Там же // Ст.5.
19 Там же // Ст. 6.
20 Там же // Ст.7.
21 Та же // Ст. 8, 9.
22 Закон о языках в Республике Беларусь // Ст. 10. – Мн., 1998
23 Там же // Ст. 11.
24 Там же // Ст. 12, 13.
25 Там же // Ст. 19.
26 Там же // Ст. 21.
27 Там же // Ст. 24. – М., 1998.
28 Закон о языках // Ст. 25.
29 Закон о языках в Республике Беларусь // Ст. 26. – Мн., 1998
30 Там же // Ст. 27.
31 Там же // Ст. 28.
32 Там же // Ст. 29, 30.
33 Там же // Ст. 31.
34 Там же // Ст. 32.
35 Там же // Ст. 33.
36 Там же // Ст. 34. – Мн., 1998.
37 Падлужны А. І. Мова і грамадства. Мн., 1997. С. 34.
38 Закон о языках народов Росийской Федерации // Ст. 1. – М., 1998.
39 Закон о языках народов Российской Федерации // Ст. 6. – М., 1998.
40 Закон о языках в Республике Беларусь // Ст. 1. – Мн., 1998.
41 Баландзiн К.I. Фармiраванне i развiццё беларускай мовы // Вучэбна-метадычны дапаможнiк па курсу Беларусазнауства. – Мн., 1996. С. 25.
42 Материалы международного семинара, посвещенного О.В.Озаровского. – Мг., 1996. С.6.
43 Закон аб мовах – закон для усiх // Лiтаратура i мастацтва. – 10 лютага. – Мн.,1994. – С. 4.
44 Правда. – 4 августа. – Мн., 1988. – С. 13.
45 Трусаў А. Месца і роля рускай мовы ў грамадскім жыцці Беларусі. // Беларуская мова : шляхі развіцця, кантакты, перспектывы. Мн., 2001. С. 245.
46 Трусаў А. Месца і роля рускай мовы ў грамадскім жыцці Беларусі. // Беларуская мова : шляхі развіцця, кантакты, перспектывы. Мн., 2001. С. 246.
47 Наркевіч А. І. Граматычная норма і варыянтнасць: Культура мовы журналіста. – Мн., 1982. С. 33.
48 Там жа.
49 Мечковская Н. Б. Язык і релігія. – М, 1998. С. 9.
50 Лыч Л. Беларуская нацыя і мова. – Мн, 1993. С. 87.
51 Народная Воля, 2000. 29 студзеня.
52 Народная Воля, 2002. 1 лютага.
53 Курсянкоў М. С. Некаторыя праявы руска-беларускай лексічнай інтэрферэнцыі на старонках перыядычнага друку. С. 37.
54 Наша свабода, 2002. 13 лютага
55 Белорусская деловая газета, 2002. 27 лютага.
56 Журналістыка – 2000: Матэрыялы Міжнародная навукова-практычнай канферэнцыі. – Мн, 2000.
57 Народная воля, 2000. 18 лютага.
58 Рабочы, 2002. 2 лютага.
59 Народная воля, 2000. 28 студзеня.
60 Літаратура і мастацтва, 2000. 31 мая.
61 Свободные новости, 2002. 2 лютага.
![](https://s.studizba.com/z.php?f=/templates/si/i/noavatar.png&w=100&h=100&t=1"){kind=avatar}
