25 (641359), страница 7
Текст из файла (страница 7)
- аеропорт вя аеронавигасийа васитяляриндян истифадяйя эюря йыьымлар, авиатарифляр, бейнялхалг щава дашымаларынын (щям мцнтязям, щям дя гейри-мцнтязям) регламентляшдирилмяси, статистика, формаллыгларын садяляшдирилмяси, бирэя малиййяляшдирмя сащяляриндя инструктив материалларын вя диэяр мялуматларын ишлянмяси вя йа йениляшдирилмяси;
- авианяглиййат конфрансларынын, хцсуси вя зонал мцзакирялярин, г-рясми реэионал семинарларын вя курсларын щазырланмасы вя щяйата кечирилмяси иля баьлы комплекс ишлярин тямини;
- Чикаго конвенсийасынын 9-жу ялавясиндяки вязиййятлярин тятбигиндя разылашмайа дахил олан юлкяляря бецнялхалг щава дашымаларындакы формаллыгларын садяляшдирилмясиндя йардымын едилмяси;
- бирэя малиййяляшдирмя щагда 1956-жы ил Данимарка вя Исландийа разылашмаларынын йериня йетирилмяси иля баьлы ишляр;
- БМТ вя диэяр мцвафиг тяшкилатларла, о жцмлядян мцлки авиасийанын реэионал органлары иля щава няглиййаты сащясиндя бцтцн мясялялярля ялагядар гаршылыглы фяалиййят вя с.
Дцнйа игитсадиййатынын сащяляриндян бири олан щава няглиййатында сон иллярдяки просесляр, аваиаширкятлярин малиййя вязиййятляринин писляшмясиндя якс олунараг тякрар олунан игтисади вя енеръи бющранлары иля мцшайият олунан капиталист тясяррцфа-тында гаршыдурмаларын сонракы кяскинляшмяси, бцйнялхалг щава няглиййатынын игтисади стабиллийини тящлцкя алтына алан нящянэ капиталист юлкяляри, хцсусиля АБШ–нын гейри-тянзимлямя сийасяти ИКАО–ну мяжбур едир ки, юз фяалиййятиня йенидян нязяр йетиряряк игтисади тянзимлямя мясяляляриня даща чох диггят йетирсин.
Гейд етдийимиз кими ИКАО бейнялхалг щава няглиййатынын инкишафынын игтисади проблемляри иля мяшьул олмурду. Беля мясялялярля ясасян ИАТА вя диэяр бейнялхалг тяшкилатлар мяшьул олурдулар.
Лакин, 70–жи иллярин сонунда ИАТА–нын гиймят тянзимлямя фяалиййятинин бющраны вя рягабят мцбаризяси, авиаширкятлярин игтисади вязиййятляринин писляшмяси иля ялагядар олараг ИКАО мяжбурян щюкцмятлярарарсы сявиййядя игтисади тянзимлямя мясяляляри иля мяшьул олмаьа башлады. Беки ки, цсуси АНК–си (1977) вя 2-жи АНК – си (1980), щансылар ки, Ассамблейанын А21-25 вя А22-25 гятнамяляринин йериня йетирилмяси цчцн чаьырылмышлар, бейнялхалг щава няглиййатынын инкишафы иля баьлы сырф игтисади проблемляря щяср едилмишдир. Онлар тяряфинндян бейнялхалг авиатариф вя бейнялхалг щава дашымаларынын регламентляшдирилмяси иля ялагядар гябул едилян мяслящятляр сонралар Ассамблейанын 22-жи вя 23-жц сессийаларында тясдиг едилдиляр.
Игтисади тянзимлямяйя Ассамблейанын 24-жц сессийасы да бюйцк тющфя верди. Онун игтисади комиссиасы щава няглиййатынын ясас проблемляриня бахды:
- бейнялхалг щава дашымаларынын регламентляшдирилмяси;
-
бейнялхалг авиатарифляр;
-
щава няглиййаты проблемляри цзря ИКАО гярарларынын системляшдирилмяси;
-
щава няглиййатынын сонракы инкишафы иля баьлы ясас проблемлярин сийащысы;
-
эяляжякдя авиайанажаьын олмасы мясяляси иля ялагядар олан проблем вя с.
ИКАО–нун щава няглиййаты вя бирэя малиййяляшдирмя, еляжя дя мцлки авиасийанын вязиййяти сащясиндяки ишлярин нятижяляри вя фяалиййятинин гиймятляндирилямяси иля ялагядар юлкялярин нцма-йяндяляри ИКАО–нун эятирдийи игтисади эюстярижилярин ящямиййяти, ИКАО–нун дашымаларын артымы темпляриндя прогноз гиймятляндирилмясиндя чох оптимист йанашма; щава дашымаларына гиймятляри вя цмуми игтисади активлийи прогнозлашдырмаг цчцн екзоэен дяйишянлярин економетрик моделдя истифадясинин мягсядяуйьунлуьу щагда, аеронавигасийа хидмятиня юдямялярля ялагядар ИЕОЮ–лярин малиййя боржларынын компенсасийасынын мцмкцнлцйц, регламентасийа сащясиндяки дяйишикликляр вя онларын бейнялхалг щава нягдиййатынын инкишафына тясири щагда фикирляр мцбадиляси етмишляр. Ассамблейанын 24-жц сес-сийасында БМТ – нын хцсуси авиасийа тясисаты олан ИКАО–нун ролунун «азалдылмасы» тенденсийасы иля ялагядар наращатлыглар гейд едилди. Бу да ИКАО–нун сялащиййятляриня аид щава няглиййаты проблемляринин щялли цчцн диэяр бейнялхалг тяшкилатларын жялби иля ялагядардыр.
«Щава няглиййатынын ясас проблемляри» маддясинин мцзакиряси заманы Ассамблейа иштиракчылары бейнялхалг щава дашымаларында регламентляшдирмяйя бюйцк диггят йетирдиляр. Бу сащядяки ИКАО–нун фяалиййятиндя 2 истигамяти айырырлар. Биринжийя аиддир: мювжуд икитяряфли разылашмалар системинин юйрянилмяси вя ИКАО цзвц юлкяляринин икитяряфли сявиййядяки ишляриня кюмяк цчцн инструктив материалларын вя арайыш сянядляринин щазырланмасы. Икинжийя аиддир: щава ялагяляри щагда разылашмалара «стандарт вязиййятлярин» ялавя едилмяси иля баьлы чохтяряфли разылыьын ялдя едилмяси. Бу мягсядля ИКАО Шурасынын эюстяришиля щава дашымаларынын регламентляшдирилмяси цзря ЕКГР–масы икитяряфли разылашмаларын маддялярини юйрянир вя гейри-мцнтязям бейнялхалг щава дашымаларынын регламентляшдирилмяси, дашыма щяжмляринин тянзимлянмяси мейарларыны вя рящбяр принсиплярини йарадыр вя с.
Ассамблейанын 24-жц сессийасында бу мясялялярин мцзакиряси «Бейнялхалг щава дашымаларынын регламентляшдирилмяси цзря тяшкилатын даими иши» гятнамясинин (А24-11) гябулу иля йекунланды. Орада дейилир ки, ИКАО Шурасы гейри-мцнтязям щава дашымаларынын регламентляшдирилмяси цзря тядгигатларыны давам етдирсин. Илк нювбядя ися бейнялхалг щава дашымаларынын регламентляшдирилмясиня рящбярлик ады алтында инструктив материалын ишлянмяси нязярдя тутулур. Орайа артыг ишлянмиш материалдан ялавя бу сащядя юлкялярин сийасяти щагда мялумат да дахил едилмялидир.
Щава няглиййатынын игтисади тянзими проблеминин реэионал аспектляри юз яксини А24-12 бяйамнамясиндя тапыб. Бу да ИЕОЮ – ляря бейнялхалг щава дашымаларыны щяйата кечирмяк цчцн ядалятли вя бярабяр имканлар верилмясини тямин етмяйя йюнялиб. Ялдя едилян игтисади хейири ися юз милли инкишафларына йюнялтсинляр. Гябул едилян бяйамнамянин мащиййяти реэионал игтисади груплашмалар чярчивясиндя ващид мараглар консепси-йасынын гябулуна чаьырыш, бу вя йа диэяр груплашмалара дахил олан ИЕОЮ – лярин щава дашымаларына аид коммерсийа вя диэяр щцгугларын гаршылыглы файда ясасында вя бу ишдя мараглы олан дювлятляр тяряфиндян баьланан щава няглиййаты щагда шяртляря уйьун олараг щялл едилмясини мяслящят эюрцлмяси. ИКАО Ассамблейасынын 24-жц сессийасынын Игтисади комиссийасынын ишиндя ясас йери тариф мясяляляри, хцсусян дя авиадашыйыжылар тяряфиндян тарифлярин йериня йетирилмяси мясяляляри тяшкил етди. Бюйцк мигйасда позунтулардан ибарят бу сащядяки щазырки вязиййят бязи щалларда дювлятляри мяжбури жяза тядбирляриня сювг етди. ИАТА иля мцхтялиф формаларда щяйата кечирилян ямякдашлыгла йанашы проблемин щяллиндя ИКАО–нун кюмяйи бунлардан ибарятдир: бу сащянин сийасяти вя практикасына аид мялуматы якс едян инструктив материалларын дювлятляря вя авиаширкятляря щазырланмасы, аналитик тядгигатларын апарылмасы, тариф позунтуларынын ясас сябябляринин арадан галдырылмасыны якс едян тарифляря ямял едилмясинин рящбяр принсипляринин ишлянмяси. А24-13 – дя гейд едилиб ки, тарифлярин тясдиги вя она ямял олунмасы, о жцмлядян тарифлярин ейни олмасыны дястякляйян авиаширкят ассосасийалары, мцлки авиасийанын реэионал тяшкилатлары, дювлятлярин фяалиййятинин дястяклянмяси щагда А18-18 вя А21-29 гятнамяляри гцввядя галсын.
Щава няглиййатынын эяляжяк инкишафы иля ялагядар ясас проблемлярин сийащысы 6 щиссядян ибарятдир :
-
щава няглиййатынын инкишафы;
-
аеропортларын вя маршрут аеронавигасийа аваданлыьынын вязиййяти;
-
бейнялхалг мцлки авиасийанын фяалиййятиня гейри-гануни мцдахиля;
-
мцлки авиасийа вя ятраф мцщит;
-
щава дашыйыжыларынын игтиссади вязиййяти;
-
бейнялхалг щава дашымаларынын щяйата кечирилмяси заманы формаллыгларын садяляшдирилмяси.
ИКАО чох ящямиййятли вя тез бир заманда щялл едилмяси лазым олан 2 проблеми гейд едиб: сяся эюря сертификатлашманы кечмяйян щава эямиляринин истисмарына тятбиг едилян мящдудиййятляр вя бязи юлкялярин юз милли ганунверижилийини бейнялхалг щава няглиййатына, хцсусян дя рягабят сащясиндя тятбиги. Биринжи проблем бязи юлкялярин щансылар ки, биртяряфли гайдада сяся эюря мящдудиййятляр гябул етмишляр, А23-10 гятнамяси-нин бяндлярини позмаглары нятижясиндя йараныб.
ИКАО цзвлярини даща чох икинжи проблем наращат едир. Беля ки, айры – айры юлкяляр тяряфиндян тятбиг едилян истисмар, малиййя вя игтисади характерли мящдудиййятляр осон нятижядя коммерси-йа практикасы иля баьлы дискриминасийа тядбирляринин гябулуна апарыр. Бу да бейнялхалг щава няглиййатынын инкишафыны чятинляш-дирир вя бейнялхалг щава дашымаларынын бцтцн юлкялярин марагларыны нязяря алараг, бярабяр вя ядалятли имканлар принсипиня уйьун инкишафыны якс етдирян Чикаго конвенсийасына зиддир. Бунунла ялагядар олараг, дювлятлярин чоху «Бейнялхалг щава няглиййатына тя ‘ сир едян биртяряфли тядбирляр» адлы А24-14 гят-намясини гябул етдиляр. Орада гейд едилиб ки, юлкяляр биртяряфли тядбирляря ял атмасынлар, милли ганунверижилик актлары бейнялхалг щава няглиййатына спесифик хцсусиййятляри нязяря авлмадан тятбиг едилмясин. Шурайа ися мяслящят эюрцлдц ки, биртяряфли актларын бейнялхалг щава няглиййатына тясирини юйрянсин вя бу сащядя, хцсусян дя милли ганунверижилийин тятбигинин нятижяляринин рящбяр принсипляринин щазырланмасы.
3-жц АНК–дя гейд едилян щава няглиййатынын эяляжяк инкишафы иля ялагядар олан ясас проблемляря аиддир: бейнялхалг щава няглиййатына рягабят сащясиндя милли ганунверижилийин тятбиги.
Игтисади тянзимлямя сащясиндя ИКАО–нун иши тяшкилатын 1984 – 86 вя 1987 – 89 илляр цчцн ишляринин програмлары вя Ассамблейанын 26-жы сессийасынын ишляриня уйьун апарылмыш вя там щяжмдя йериня йетирилмишдир.
1990 –92 илляр цчцн тяшкилатын иш програмы нязярдя тутур ки, бейнялхалг щава няглиййаты сащясиндя эяляжякдя дя ишляр эюрцлсцн. Она аиддир: дювлятляри мялуматларла вя инструктив материалларла тямин етмяк, Ассамблейа вя Шуранын директивляриня уйьун олараг мцлки авиасийа сащясиндя дювлятлярин юз ющдяликлярини щяйата кечирмясиня йардым етмяк, инструктив материал, сяняд, тсиркулйар, статистик мялуматларын няшри, бейнялхалг тарифлярин щазырланмасы, бейнялхалг щава няглиййатынын инкишафы, щава ялагяляри щагда бейнялхалг сазишляр вя коммерсийа щцгуглары, бейнялхалг почт дашымаларынын, сярнишин вя йцк щава няглиййатларында тядгигатларын апарылмасы, формаллыгларын садяляшдирилмяси, бирэя малиййяляшдиррмя вя с. щагда анализлярин вя тядгтгатларын апарылмасы. Щямчинин нязярдя тутулуб ки, ИЕОЮ–ляря бейнялхалг щава няглиййаты, еляжя дя авиатарифлярля баьлы мцзакиря, семинар вя диэяр форумларын тяшкили, аеропорт вя маршрут аваданлыьынын истисмарынын игтисади аспектляри, прогнозлашдырма вя игтисади планлашдырма вя с. иля ялагядар проблемлярин щяллиндя бюйцк щяжмдя ишляр эюрцлмялидир.
Хцсуси функсийалардан ялавя ИКАО–да Ассамблейа, АНК – нын вя диэяр хцсусиляшдирилмиш конфрансларын эюстяришляри иля ялавя ишляр вя тядгигатлар апарылыр. ИКАО–нун фяалиййяти цчцн нювбяти 3 иллийя гойулан програмлар бу гурумун бейнялхалг щава няглиййатынын игтисади тянзиминдя бюйцк щяжмдя ишини эюстярир.
ИКАО–нун щава няглиййаты сащясиндя 3 иллик дювря (1990-1992) планлашдырылан фяалиййяти Чикаго конвенсийасы принсипляриня, Ассамблейанын гятнамяляри вя ИКАО–нун диэяр ижласларынын гярарлары - бир сюзля дювлятлярин марагларына уйьундур. Дцнйа мигйасында щава няглиййатынын инкишафында игтисади проблемлярин щяллиндя ИКАО–нун фяалиййятиндя 80-жи иллярдя ян яламятдар щадися 1985-жи илдя Монреалда 3-жц АНК – нин кечирилмяси олду. Конфрансын эцндялийиня бу кими мясяляляр салынмышдыр:
-
мцнтязям дашымаларда коммесийа щцгуглары;
-
бейнялхалг г-мцнтязям дашымаларда сащясиндя сийасят;
-
бейнялхалг щава дашымаларына тясир едян биртяряфли тядбирляр;
-
авиадашыйыжыларын бейнялхалг тарифляринин тяйининдя щюкцмятлярин ролу;
-
бейнялхалг авиатарифлярля ялагядар олан гайдалар вя шяртляр;
-
тарифляря риайят едилмяси.
Эцндялийин 1-жи маддясинин мцзакиряси заманы дашыма щяжмляринин регламентляшдирилмяси вя мцнтязям авиадашымалара аид олан мясяляляря бахылды вя ашаьыдакы эюстяришляр гябул едилди.
Мяслящят Ё 1 - 6-жы щава азадлыьы вя «стоп–овер» дашымаларына тохунур. Проблемин мцряккяблийи ондан ибарятдир ки, биринжи 5 щава азадлыглары бейнялхалг щава няглиййаты щагда 1944-жц ил чохтяряфли разылашмасы иля чох дцзэцн мцяййян едилмиш (йяни айдын), щямчинин дя бир сыра икитяряфли разылашмаларла. Лакин, 6-жы щава азадлыьы вя «стоп – овер» цзря дашымаларла ялагядар ися щяля гейри-мцяййян шяраит щюкм сцрцр (щям бу мясяляйя мцхтялиф жцря анлашылдыьындан, щям дя юлкялярин сийасят вя практикасында мцхтялиф йанашмаларын олмасы иля). Бу да икитяряфли данышыгларда жидди проблемляр йарадыр.
Мювжуд гаршыдурмаларын щялли мягсяди иля бир нечя ил юнжя ИКАО Шурасы юзцндя принсипляри якс едян инсруктив материалларын ишлянмяси цчцн жящд етди. Тяшкилатын цзвляри 6-жы щава азадлыьы вя «стоп–овер»- и щяйата кечиряндя бу принсиплярдян истифадя етмялидирляр. Лакин, бязи сябяблярдян бу жящдляр уьурсузлугла нятижялянди. Конфранс Шурайа эяляжякдя бу кими ишлярин йериня йетирилмяси имканларыны нязярдян кечирмяйя эюстяриш верди.
ИКАО–нун мцлки авиасийа сащясиндя дювлятлярин режэионал бирликляринин фяалиййятиня диггяляринин артмасы (АФКАК, ЕКАК, ЛАКАК, КАКАС) мяслящят Ё 2-дя щякк едилиб. Орада гейд едилиб ки, мцлки авиасийа сащясиндя эетдикжя даща бюйцк ящямиййят газанан реэионал тядбирляр барясиндя дювлятляри даща эениш мялуматландырмаг лазымдыр. Орада Шурайа эюстяриш верилиб ки, инкишаф мейллярини нязяря алараг щава няглиййатынын регламентляшдирилмяси сащясиндя мцлки авиасийанын реэионал щюкцмят органларынын сийасят мясяляляри цзря топлусуну йениляшдирсин вя няшр етсин. Реэионал щюкцмят тяшкилатлары вя дювлятляря ися мяслящят эюрцлдц ки, сых ямякдашлыг вя сийасятляринин узлашдырылмасыны щяйата кечирсинляр. Конфранс «Тариф вя бейнялхалг щава дашымаларынын регламентляшдирилмяси сащясиндя инструктив материал вя сийасят» сянядинин йени-ляшдирилмясиня дя бахылды. ИКАО цзвц юлкяляриня эюря бу сяняд мцлки авиасийа сащясиндя дашыма щяжмляринин регламентляшдирилмясиндян дахил олмалар проблеминин щяллини даща жениш ишыгландырмалыдыр. Конфранс гейд етди ки, икитяряфли регламентляшдирмя елементляринин - маршрут щцгуглары, авиадашыйыжыларын тяйини, дашымаларын сатышы, авиаширкятлярин эялирляринин кючцрцлмяляри, бирэя фяалиййят вя коммерсийка разылашмаларынын вя мяслящятдя якс едилян диэяр проблемлярин тядгиги заманы комплекс, систематик йанашма принсипляриня риайят олунсун.
Эцндялийин 2-жи маддясиндя дювлятлярин мювжуд сийасяти вя бейнялхалг гейри-мцнтязям щава дашымалары сащясиндя норматив вязиййят, еляжя дя бу мясялянин дцнйа сявиййясиндя щялли заманы Катиблик тяряфиндян мцяййян едилян проблемляр мцзакиря едилди.















