43366 (588323), страница 7
Текст из файла (страница 7)
Додаток 1
Латинізми-терміни
- ablaktacja – sposób szczepienia roślin
- abominacja – obrzydzenie, wstręt
- abrewiacja – skrót wyrazu lub grupy wyrazów w piśmie, np. A.D.
- abrewiatura, abbreviatura – system skrótów stosowanych w starożytnych i średniowiecznych pismach albo w notacji muzycznej
- abrogacja – anulowanie ustawy, przepisu prawnego lub wyroku
• abrogować
- absorbent – substancja pochłaniająca w procesie absorpcji
- abstrakcjonizm – kierunek w sztuce współczesnej, którego podstawą jest posługiwanie się formami plastycznymi tworzonymi przez figury geometryczne, kompozycje plam i płaszczyzn
• abstrakcjonistyczny
- adenotomia – chirurgiczne wycięcie migdałka gardłowego
- adenowirus – wirus występujący w wielu odmianach
- adresografia – metoda drukowania adresów na przesyłkach
- grawitacja – zjawisko wzajemnego przyciągania się ciał materialnych
• grawitacyjny
- pachydermia – patologiczne zgrubienie skóry lub błony śluzowej
- palatografia – metoda badań fonetycznych oparta na analizie śladów kontaktów języka z podniebieniem przy wymawianiu głosek
- inseminacja zob. sztuczne zapłodnienie w zn. 2
• inseminacyjny • inseminator • inseminować
- paleo- – pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z dawnymi czasami, prehistorią
- paleoantropologia – nauka zajmująca się badaniem budowy i rozwoju człowieka oraz ras ludów z okresu prehistorycznego
paleoantropologiczny • paleoantropolog
- paleoastronautyka – nauka zajmująca się teoriami i hipotezami zakładającymi lądowanie na Ziemi w dalekiej przeszłości wysłanników pozaziemskich cywilizacji
• paleoastronautyczny • paleoastronautyk
- paleobiogeografia – nauka badająca rozmieszczenie organizmów zwierzęcych i roślinnych na powierzchni Ziemi w różnych okresach geologicznych
• paleobiogeograficzny • paleobiogeograf
- paleobiologia – kierunek w paleontologii zajmujący się badaniem związków między budową organizmów kopalnych a ich funkcjami, sposobem życia i środowiskiem
• paleobiologiczny • paleobiolog
- paleobotanika – nauka zajmująca się badaniem roślin z minionych epok geologicznych
• paleobotaniczny • paleobotanik
- paleocen – pierwsza epoka starszego trzeciorzędu
• paleoceński
- paleodemografia – nauka zajmująca się badaniem stanu, struktury i rozwoju ludności w różnych epokach
• paleodemograficzny • paleodemograf
- paleoekologia – kierunek w paleontologii zajmujący się badaniem zależności między budową i funkcjami organizmów kopalnych a warunkami ekologicznymi ich życia
• paleoekologiczny • paleoekolog
- paleoetnologia – nauka badająca prehistoryczne rasy ludzkie na podstawie kopalnych szczątków człowieka
• paleoetnologiczny • paleoetnolog
- paleofitologia zob. paleobotanika.
- paleofizyka – nauka zajmująca się badaniem właściwości materii i zjawisk w niej zachodzących w minionych epokach geologicznych
• paleofizyczny • paleofizyk
- paleogen – «starszy okres trzeciorzędu
- paleogeografia – nauka zajmująca się badaniem i odtwarzaniem warunków geograficznych panujących na powierzchni Ziemi w ubiegłych epokach geologicznych
• paleogeograficzny • paleogeograf
- paleogeomorfologia – nauka zajmująca się badaniem i rekonstruowaniem rzeźby powierzchni Ziemi w ubiegłych okresach geologicznych
• paleogeomorfologiczny • paleogeomorfolog
- pigment –
1. substancja barwiąca wytwarzana przez komórki żywych organizmów i tkanki roślin, nadająca im kolor
2. substancja barwiąca nierozpuszczalna w wodzie i olejach, używana do wyrobu farb
• pigmentowy
Додаток 2
Книжкові латинізми
- abdukcja –
1. ruch kończyny polegający na odchyleniu jej w bok
2. ruch gałki ocznej w kierunku skroni
- aberracja
1. nieprawidłowość
2. pozorne odchylenie ciał niebieskich od ich rzeczywistego położenia
3. wada soczewek w przyrządach optycznych
• aberracyjny
- abiudykacja –nieuznanie przez sąd czyichś praw własności
- ablacja
1. topnienie lodowca
2. kruszenie powierzchni stoku przez wody opadowe
3. sposób chłodzenia powierzchni statków kosmicznych
4. amputacja lub odwarstwienie się tkanek
• ablacyjny
- abolicja
1. akt prawny nakazujący umorzenie lub niewszczynanie postępowania karnego
2. zniesienie jakiegoś prawa
• abolicyjny
- edukacja – wychowanie, wykształcenie
• edukacyjny • edukować
- edycja
1. ogłoszenie dzieła drukiem, wydanie płyty, kasety itp.
2. jednorazowy nakład dzieła, jednorazowe wydanie płyty, kasety itp.; też: pojedynczy egzemplarz
3. przygotowanie tekstu do druku
4. jedna z cyklu regularnie odbywających się imprez
• edycyjny
edycja bibliofilska – edycja bardzo staranna, przeznaczona dla bibliofilów
- egzekucja
1. wykonanie wyroku śmierci
2. przymusowe ściągnięcie należności
3. wykonanie np. uchwał sejmowych lub innych aktów prawnych
• egzekucyjny
-
egzekucja dóbr odebranie zastawionych lub rozdanych dóbr królewskich
-
egzekucja praw postulaty średniej szlachty wysunięte na początku XVI w., głoszące m.in. konieczność przestrzegania praw przez króla i magnatów
- kacheksja – daleko posunięte wyniszczenie organizmu
- laicyzacja – proces słabnięcia wpływu religii na różne dziedziny życia społecznego
• laicyzacyjny • laicyzator • laicyzować • laicyzować się
- nacja
1. naród
2. narodowość
- paginacja – numeracja kolejnych stron książki, czasopisma itp.
Додаток 3
Таблиця 1.1
Кількісний і процентний розподіл латинізмів по лексико-граматичними розрядах польської мови
№п/п | Латинізми | 3540 | 100% |
1 | Імена | 2999 | 84,7% |
2 | Дієслова | 343 | 9,7% |
3 | Прикметники | 197 | 5,5% |
4 | Приводи | 1 | 0,03% |
Додаток 4
Таблиця 1.2
Порівняльне дослідження списків високо - і середньочастотних латинізмів (f≥ 9) у трьох стилях (публіцистичному, науково-популярному і художньому) польської мови
№п/п | Стиль | Загальна кількість лексем | Кількість високо-і середньочастотних лексем f≥9 | Кількість високо- і середньочастотних латинізмів f≥9 | ||
у числовому вираженні | у відсотках | у числовому вираженні | у відсотках | |||
1 | Публіцистичний | 12100 | 1666 | 13,7% | 134 | 8% |
2 | Науково-популярний | 15300 | 1728 | 11,3% | 99 | 5,7% |
3 | Художній | 16400 | 1402 | 8,5% | 40 | 3% |
Додаток 5
Список латинізмів, запозичених польською мовою
Група 1: аbdykowaс, аbsolut, aforzym, аkademija, akt, аntypatyja, ареlасуjа, ареlоwас, ареtуt, аргоbowac, аrest, сеntrum, decydowac, decyzyja, dedykacyja, defect, deklaracyja, depozyt, document, dyjalog, dyjeta, dysponowac, dyspozycyja, edykt, efekt, ekzekucyja, ekspedycyja, ekstrakt, elekcyja, elokwencyja, epilog, familija, forma, formuta, kolor, kolos, komisyja, concept, korespondowac, lament, medytowac, melancholija, melodyja, natura, obserwowac, okazyja, opinija, perswadowac, perswazyja, pretekst, pretensyja, profanowac, proponowac, proporcyja, propozycyja, prowizyja, recepta, reformowac, reguta, relacyja, religija, repetowac, repreyentowac, respect, rezygnacyja, satysfakcyja, senat, sens, sentencyja, skrypt, statut, sukces, szmpatyja, termin, traktat.
absolwowac, adrewiacyja (скорочення на письмі), absolucyja, affectowac (перебільшувати), agenda, akces, akomodowac sie (догоджати, дбати,) , alchimija, allegacyja (наведення прикладів) alteracyja (смуток), alterowac sie (засмучуватись), aplikacyja (пильність), aplikowac (пильнувати), apopleksyja, aprobacyja (затвердження), asygnacyja (квитанція, розписка), asystencyja (присутність достойних персон), atestacyja (підтвердження), cyrkumstancyja (дружня обстановка), delacyja (обвинувачення), deliberayja (роздуми), delicyje (розкіш), descens, despekt (призирство), dyfidencyja, dyjeta (скромність в вжитті), dyktata (те, що продиктоване), dyskurs // dyszkurs (обдумувати, догадуватись), dyspensowac(звільнятись від зобов'язання), dysputacyja(вчене обговорення), dystemperowac, dystynkcyja (те, чим люди відрізняються), dysymulacyja (притворятись, щоб тебе не впізнали), dyszkrecyja (погляд, бачення), dyszkurowac(роздумувати), edukacyja (виховання), egzagerowac (перебільшувати), egzamen, egzercycyjum (завдання), eksepcyja(виняток), ekskuzacyja, ekskuzowac (вимовляти), ekspens(коштувати, витрата), eksperyjencyja (досвід), eksplikacyja (пояснення), erekcyja (основа, фундамент), ewazyja, ewikcyja, ewikcyja (гарантія, забезпечення), fakcyja (група, політична партія), fawor (ласка, милість, щирість у стосунках), febra (підвищена температура, жар, гарячка), fizyjonomia (на кшталт обличчя), fortuna (доля, везіння, удача), impedyment (перешкода), impensa (ввести в розтрати), impet (безліч, велика кількість), incytament, infamija (безчинство), influencyja (вплив), inklinacyja (надавати перевагу, схилятись до чогось), inkorporacyja (втілення), inkursyja, instygacyja (оскарження), intercesyja (посередництво), interdykt (обіцянка, клятва), intymacyja (об”ява, повідомлення), kauza (судова справа), kompleksyja (темперамент), koncylijum (засідання), konfidencyja, konfiszkowac (конфіскувати, відняти), konsens (задоволення), konsystarz, contempt, konwersowac (переставати спілкуватись з нецікавою тобі людиною), korupcyja (перекупство), medytacyja (роздуми), mores (звичаї, манери, забобони), mortyfikowac, obligacyja (зобов'язання, обов'язок), obligowac (обіцяти), ominowac (бажати поганого), penowac, pens (подані лекції), peregrynowac (подорожувати), perorowac, persykucyja (переслідування), posesyja, postylla (виклад євангелії), prezencyja (буденність, постійність), prezumcyja, probacyja, progress, pronuncyjacyja (вимова), prowidencyja (опіка,догляд), rankor (гнів), rebelija (бунт), refutowac (сперечатись, нав’язувати свою думку), rumacyja (покарання), rumor, sukcesyja, supplikacyja (прохання, звернення), supplikowac (принижуватись, просити, благати), suspicyja, turbacyja (порушення, непокоєння), wiktoryja (перемога), womitowac (нудота).
Група 2: akademik, actor, architect, ekonom, fizyk, kapelan, medyk, oficyjal, patron, polityk, professor, rector.
adwersarz, akolit, anatomic, antychryst, auditor, bakalarz, delator, deputat, dyscyput, dysputator, kondyscyput, posesor, preceptor, sukcesor, surogator.
Група З: ampulka, aparat, biret, cymbat, fosa, katamarz, kolumna, korona, tron.
cytara, forta, frukt, insuta, kamera, pugilares, wirudarz, wikt.