Диссертация (Биологические трактаты Аристотеля в латинском переводе Феодора Газы как памятник гуманистической филологии), страница 66

Qua de causa, tum ea, tumequestri vocata, Scythas undecim et duodecim dies, sitim tolerare260144767,DA936Прфр 2cТрнсхужеquadruВильгеpesльмаpantheralupus canariusπάνθηρ145 32Th-3a-herbaviscus (< ἴξος)cytisusἴξος \ κύτισος146 54Th-3a-фразаtenuisnumerosa ettenuisῥίζας λεπτὰςфразаSunt quae partequinta anniuterum ferant,hoc est duobuset septuagintadiebus (impressicodices Latini,interprete Gaza,falso habentsexaginta),quarum catelliduodecimdiebus(quatuordecimin Graeco, lib. 6.cap.20.

<...>)luce carent.Sunt quae partequinta anniuterum ferant, hocest duobus etsexaginta diebus,quarum catelliduodecim diebusluce carent.Ἔνιαι δὲ κύουσι τῶνκυνῶν τὸ πέμπτον μέροςτοῦ ἐνιαυτοῦ (τοῦτο δ’ἐστὶν ἡμέραιἑβδομήκοντα καὶ δύο),τυφλὰ δὲ γίνεται τὰσκυλάκια τούτων τῶνκυνῶν ἡμέραςδεκατέτταρας.147 175 DA-3a-148 346 DA-3a-verb.puniuntin terram sesubmittantκολάζω/ὀκλάζω149 737 Th-3a-plantasquillanuxκαρύᾳ / καρίδι150 309 ThСмеш: 3aНеолverb.hirculatioarticulatio< τραγᾷνaffirmant, Theophrastus de historia plant. 9.13.

Quo in locoGraece non hippice, sed hippace legitur, ut non probem Gazam,qui equestrem transtulit...Niphus ubi Aristotelis de hist. anim, li. 6 ca. 35 interpretatur,"πανθήρ (inquit) a vetere interprete panthera vertitur. SedTheodorus pardalin vertit pantheram, πάνθηρα vero lupumcanarium. Sed quid sit lupus canarius non satis constat..."Facilis transitus fuit ab ἴξος in κίττος et a κιττός in κύτισος, nam...Huic lectoni confirmandae accedunt Theophrasti verba... <...>Notandus est... Marcelli Vergilii error, qui non modo cytisumcum Plinio et Theodoro et Herm. Barbaro apudTheophrastum inepte legit, quod tantis authoribus eum faceretolerandum erat, sed insuper...Theodorus hemionon radice numerosa et tenui constare transtulit,cum Graecus codex impressus ῥίζας λεπτὰς, id est radicestenues soIum commemoret, non etiam numerosas.Sunt quae parte quinta anni uterum ferant, hoc est duobus etseptuaginta diebus (impressi codices Latini, interprete Gaza,falso habent sexaginta), quarum catelli duodecim diebus(quatuordecim in Graeco, lib.

6. cap.20. <...>) luce carent.Itaque mares ad coitum ipsae frequentes alliciunt, invitant,cogunt; puniunt etiam nisi pareant, Aristoteles. <...> Graece est:προσάγονται τοὺς ἄρρενας εἰς τὰς ὀχείας, καὶ συνιοῦσαικολάζουσι. Hunc locum apparet depravatum esse: ego illumsensum, quem Gaza reddidit, non video.

Pro κολάζουσι forteὀκλάζουσι legendum, et ita vertendum: foeminae mares ad coitumalliciunt, et dum coeunt, in terram se submittunt.tum specie tum colore nuci proxima, (ut Gaza vertit; sedlegendum καρίδι id est squillae non καρύᾳ).Gaza sic vertit:… Suspicetur sane aliquis in duobus his locis non261Неол\Заим?(<*hirculatio)verb.dearmentari/abarmentari3ab -фразаradix vel folium radiculaῥίζα ἢ φύλλον3bфраза = Плин.iumentorumiumentorumὄνωνCamelos interarmenta pascitOriens, quorumduo genera,Bactriani etArabici:differunt, quodilli bina habenttubera in dorso,hi singula, et inpectore alterumcui incumbant(Plinius).Camelusproprium intercaeteraquadrupedeshabet in dorso,quod tuberappellant; sed ita,ut Bactrianae abArabiis differant.Alteris enim bina,alteris singulatubera habentur.Sunt etiamomnibus singulaparte ima, qualein dorso, tubera,quibus incumbatreliquum corpus,et firmetur,quoties in genuainclinantur.Αἱ δὲ κάμηλοι ἴδιονἔχουσι παρὰ τἆλλατετράποδα τὸνκαλούμενον ὕβον ἐπὶ τῷνώτῳ.

Διαφέρουσι δ’ αἱΒάκτριαιτῶν Ἀραβίων· αἱ μὲνγὰρ δύο ἔχουσιν ὕβους,αἱ δ’ ἕνα μόνον…151 118 DAНеол3a152 739 Th-281,Th890-153154 164 DA-3bНеол--фразахужеПлинияcoarmentariἀτιμαγελέωarticulatio, sed hirculatio ab interprete primum esse scriptum,cum hoc vocabulum Graeco respondeat et eiusdem operis libro Iin fine capitis 21 hirculatae vites ab eo reddantur, ubi Graeceἀμπέλους τραγώσας.Quam vocem Gaza coarmentari reddit, contrario plane sensu, utrecte observavit Erasmus; dearmentari enim potius velabarmentari vertendum erat; et sic forsitan ille vertit,perverterunt autem librarii.Omnem quadrupedem necat, imposita verendis foeminei sexusradice, folio quidem intra eundem diem, Ruellius ex Theophrasto:quasi vero maius in folio venenum quam in radice sit, cumTheophrastus folio et fructui venenum esse negari scribat, undemotus fortassis Gaza folii mentionem hoc loco omisit, nisilibrariorum ea sit culpa.

Sic enim habet eius translatio: Enecatomnes quadrupedes eodem die, si genitalibus vel radiculaimponatur. Graeca lectio est: ἀπόλλυσι δὲ πᾶν τετράπουν, ἐὰν εἰςτὰ αἰδοῖα τεθῇ ἡ ῥίζα, ἢ φύλλον, αὐθήμερον·S. 281: Theophrastus interprete Gaza. <...> Respondeo, Gazamnon asinorum eo in loco, sed iumentorum vertisse, imitatumscilicet Plinium et Palladium, et quanquam asini quoqueiumentorum nomine veniant, hic tamen iumenta pro equis et mulisacceperim. S. 890: ...asinorum, (ὄνων, Gaza vertit iumentorum)Aristoteles interprete Gaza. Plinius multo clarius quam Gazareddidit, ut non dubium sit quin Bactrianis duo dorsi tubera,Arabicis unicum sit: nam ut ille pronomen Latinis ad remotius, hicad proximius refertur, sic Graecis ὁ μὲν et ὁ δὲ.

Haec differentiaex Gazae translatione certa haberi non potest. Impulit eumfortassis Solinus, ut de industria ambigue verteret. Is enim erroremanifesto contra quam debuit, Arabicis tubera duo, Bactrianisunum attribuit.262-3b-фраза156 151 DA-3b-фраза157 705 Th-3b-фраза146DA147Заим3bПрфрмера159 150 DAЗаНЗ3bТрнсмера160 135 ThПрфр 3bПрфрverb.155 54158ThAdeo difficile est hominem in rebus ipsis non exercitatum,utcunque linguarum peritia polleat, boni interpretis officiosatisfacere.

Sic proxime ante citatum locum, cratei reddidit promelampyrumlini modo ruffum λίνον πύρινονcrataeogoni, idque Iini modo ruffum nasci: in Graeco est φύεταιδὲ τοῦτο ὥσπερ λίνον πύρινον, hoc est melampyro herbae similenascitur.quibus pari1) In eo loco Gaza obscurius vertit: quibus pari aduncitateaduncitate cornuacornua reflexa inter se orbem colligunt. Possent enim accipi haecquoniam cornua reflexa inter seκαὶ γὰρ τούτοις γαμψὰ verba, tanquam de… tractasset Aristoteles, quod tamen noneis ad seseorbem colligunt; τὰ κέρατα πέφυκε πρὸς apparet.

2) Aliis item in locis ... ut Gaza vertit pro Graecis verbisreflexa sunt<cornua> orbem ἄλληλαγαμψὰ πρὸς ἄλληλα, quae itidem translatio obscurior est.inflexu mutuocolligentiaHeliotropium maius corpori adalligatur πρὸς ἀτόκιον, id est utsterilitatem faciat, Dios. Ruellius contrarium sensum reddidit,deceptus forsitan a praepositione πρὸς, ut et Gaza inTheophrasto de historia Plant. lib. 9 circa principium capitisultimi, granum gnidium contra alvi solutionem dari scripsit,contrario quam debebat sensu.semisextarius146: Gaza imperitissime semisextarium vertit; 147: sed Gazamdimidium congiiἡμίχουν(=1/12 congii)fortassis offendebat nimia capacitas…Non placet quod orgyias Gaza vertit passus.

<...> Licet enimpassus dictus videri possit a passis, id est extensis manibus,orgyiapassusὀργυιάsecundum grammaticos; apud authores tamen in hacsignificatione nusquam inveniri puto.Cupio equidem studiosos cum Gazae translatione conferre nostraet iudicare. Omnis autem illius error inde mihi ortus videtur,quod μοσχεύειν semper pro viviradices facere exponit, cumviviradicesplaerunque simpliciter stolones recidere significet <...> …nonfacere \ stolones viviradices facere μοσχεύεινGaza solum, sed Hermolaus, Budaeus et alii recentioresreciderehactenus circa hanc vocem decepti sint omnes: quod egoquidem in praesentia nondum assero, sed illis quibus otii plusest et rei rusticae amor inquirendum propino.263.