38475 (Асаблівасці трансфармацыі інфармацыйнай прасторы краін цэнтральнай і усходняй Еуропы), страница 2

Яшчэ на пачатку лета 1991 г. папулярная венгерская газета «Свабода народа» заяляла пра вялкую верагоднасць таго, што се гэтыя суверэнтэты (меўся на вазе рэферэндум аб незалежнасц, праведзены Харваты 19 мая) так застануцца на паперы. Чэшская «Народная газета» прысвяцла харвацкм падзеям вялк артыкул, у якм абгрунтовала заяву дзяржсакратара Злучаных Штата Амерык Джэймса Бэйкера, што ЗША х саюзнк нкол не прызнаюць не падтрымаюць незалежнасць Славен Харваты. Развал Югаслав, падкрэслівала «Народная газета», створыць зону нестабльнасц Цэнтральнай Еропе.

Аднак кал сярэдзне лета 1991-га, падчас першых узброеных сутыкнення югасласкай федэральнай арм са славенскай млцыяй, прычыну дэстаблзацы бачыл «праявах сепаратызму», згодна меркаванню папулярнай газеты чэшскх прафсаюза «Праца», дык напрыканцы восен тая ж «Праца» жо мела думку, што прычынай эскалацы канфлкту з'яляецца «ўзмацненне вайсковага цску з боку нацыянальнай (югасласкай) арм».

Не апошнюю чаргу на змену ацэнак паплывала рашучая пазцыя ФРГ, якая раптона выступла за мжнароднае прызнанне славенскай харвацкай незалежнасц. Чэская плывовая газета «Дзённы тэлеграф» у снежн 1991 г., кал ЗША, Францыя Вялкабрытаня асудзл пазцыю Герман, сцвярджала, што ажыццяленне нямецкай прапановы выратуе славенск харвацк народы ад генацыду з боку серба.

Хочацца заважыць, што трансфармацыя грамадскай думк Чэхаславак (да падзелу краны заставася адзн год, пра што, прынамс, зусм не сведчыл сацыялягчныя апытанн) у дачыненн да «балканскага крызсу» супала з перыядам актынага пранкнення на тутэйшы нфармацыйны рынак германскх нфармацыйных канцэрна Бартэльсмана Шпрынгера. З цягам часу плы нямецкх канцэрна рабся больш важкм, у свах паведамленнях на знешнепалтычныя тэмы чэшскя СМ сё часцей спасылался на Дойчэ Прэс Агентум, часопсы «Шпгель» «Штэрн», а на знешнеэканамчныя тэмы чэрпал нфармацыю па каналах нямецкага нфармацыйнага агенцтва «Аб'яднаныя эканамчныя службы». Да сярэдзіны 1990-х гг., згодна афцыйных дадзеных, пад непасрэдным кантролем замежных нвестара, пераважна, нямецкага канцэрна «Пасаэр ной прэс» швейцарскай кампан «Рынгер», апынуліся 70 % чэшскх СМ. Таму няма нчога дзнага тым, што як на пачатку 1990-х гг., так зараз мас-медыя Чэх трактоцы мжнародных падзей аказваюцца блзкм да пункту гледжання ладнай элты ФРГ.

Падобная стуацыя складвалася на нфармацыйных рынках Польшчы, Венгры, Чэхі, Балгары – з павелчэннем дол замежных нвестыцый, пазцы мас-медыя краін Цэнтральнай Усходняй Еропы шчыльней зблжался з пазцыям ЗША ЕС бачанн праблем перспекты «балканскага крызсу».

У сувязі з гэтым варта прывесц характэрны прыклад асвятлення падзей грамадзянскай вайны ў былой Югаславіі.

Прызнанне незалежнасц Славен Харваты Ерапейскай Супольнасцю, зробленае студзен 1992 г. пад моцным цскам ФРГ, падштурхнула Босню Герцагавну правесц 1 красавка таго ж года рэферэндум, на якм 63 % электарату прагаласавал за незалежнасць. У ма Арганзацыя Аб'яднаных Нацый прызнала яе суверэнтэт разам са Славеняй Харватыяй. Аднак кал апошнх дзвюх рэспублках ваенныя дзеянн жо скончылся, дык у Босн спыхнул з неймавернай слай прынял выключна жорстк характар. Новая ладная элта пачала сваё краванне з парушэння право нацыянальных меншасця – серба харвата. У вынку баснйцы-мусульмане, якя складал 39 % насельнцтва рэспублк, ваявал з сербам-правасланым (32 % насельнцтва) харватам-каталкам (18 %); сербы ваявал з баснйцам харватам, харваты – з баснйцам сербам.

Напрыканцы 1992 г. здымачная тэлевзйная група журналста С-Эн-Эн прыехала адно з сёл каля г. Вукавар – раён працяглых баё. Амерыканскя журналсты патрапл сяло, дзе да вайны мрна суснавал сербы баснйцы, пасля таго, як у м правял «зачыстку» спярша баснйскя, а потым сербскя ваенныя атрады. У вынку сяло ператварылася суцэльныя моглк. Амерыканскя карэспандэнты знял на стужку штабял з цел растраляных серба, складзеных на сходняй ускране сяла, вялзную маглу, у якую паскдвал расстраляных баснйца на заходняй ускране, дый пераслал вдэаматэрыял у рэдакцыю навн С-Эн-Эн. Тэлесетка аператына распасюдзла матэрыял па свах каналах – праз 15 спадарожнка на 184 млн тэлеэкрана у 210 кранах свету. Рэпартаж трансліравася ў крыху падрэдагаваным выглядзе – з яго выкнул кадры з выявай расстраляных серба, засталася тольк магла з расстраляным баснйцам. Такм чынам, атрымася сюжэт не пра заемную варожасць этнчных груп у Босн Герцагавне, а пра выключную жорсткасць сербскх галаварэза у дачыненн да мрнага насельнцтва. Гэты матэрыял неаднойчы трансліравася па тэлебачанн кран Цэнтральнай Усходняй Еропы, адпаведным чынам фармруючы грамадскую думку.

На Беларус ж стуацыя з нфармаваннем пра падзе «балканскага крызсу» складвалася дыяметральна супрацьлеглым чынам – Беларускае тэлебачанне, спасылаючыся на паведамленн расйскх тэлеканала, фармравал грамадскай свядомасц стэрэатыпы серба як ахвяр сепаратысцкх сл, Ерасупольнасц Злучаных Штата Амерык.

сцна, як звычайна, знаходзлася недзе пасярэдзне ад гэтых супрацьлеглых пункта гледжання. Аднак устанавць яе польскя, чэшскя ц балгарскія журналсты здолел б пры адпаведным тэхнчным абсталяванн ды прафесйнай падрыхтоцы. Пакуль жа ўсходняерапеёскія СМІ не могуць скласц сур'ёзную канкурэнцыю амерыканскм ці брытанскм медыякарпарацыям. Таму вымушаны спасылацца на х паведамленн, глядзець, умона кажучы, на мжнародныя падзе х вачыма. Такая залежнасць уласціва амаль усім краінам Цэнтральнай і Усходняй Еўропы. Разам з тым трансфармацыя інфармацыйнай прасторы кожнай дзяржавы рэгіёна адбывалася з улікам спецыфічных асаблівасцей гэтай краіны, яе традыцый, менталітэту, а таксама ўнутраных палітычнай і эканамічнай сітуацый.

ЛIТАРАТУРА

1. Кирова С. Печать Болгарии в период переосмысления новых ценностей // Вестн. Моск. ун-та. Сер. 10. 2006. № 2-3.

2. Корнилов Е. Журналистика на рубеже тысячелетий. Ростов-на-Дону, 1999.

3. Лукьянов Ф. "Смена власти" в Венгрии и метаморфозы "четвертой власти" // Вестн. Моск. ун-та. Сер. 10. 2005. № 2.

4. Мелина А. Радио и телевидение Польши // Вестн. Моск. ун-та. Серия 10.1993. № 3.

5. Михайлов С. Современная зарубежная журналистика: правила и парадоксы. СПб., 2002.