72798 (Аповесць Васіля Быкава "Альпійская балада"), страница 3

Васіль Быкаў звычайна аддаваў перавагу рэалістычна стрыманаму пісьму. «Часам зайздросціш аўтару, які піша эмацыянальна, багата, з вялікай колькасцю тропаў, свабодна і падрабязна гаворыць аб рэчах другарадных, але робіць гэта вытанчана, з густам. Напэўна, гэта добра. Але ва ўласнай творчасці я не адчуваю да падобнага пісьма асаблівай прыхільнасці. Мне больш падабаецца лапідарнасць, выразнасць без лішкаў, нават сухасць, скупасць моўных сродкаў, якія могуць быць блізкімі толькі графіцы», — зазначаў празаік.

У «Альпійскай баладзе» ён больш, чым у любым іншым сваім творы, адыходзіць ад гэтых звыклых схільнасцей, але таксама далёка не ўсюды. Рамантычная ўзвышанасць, адкрытая і выразная эмацыянальнасць, падкрэсленая яркасць фарбаў, пэўная ўзнёсласць, часам нават урачыстасць самога апавядальнага тону відавочныя ў паказе кахання герояў, іх інтымнай блізкасці.

Словам, рамантызаваныя фарбы, штрыхі, падрабязнасці, інтанацыі ў аповесці вельмі дарэчы. Яны ўсюды на сваім месцы і, пры ўсёй іх выразнасці, даюцца без асаблівага нагнятання, характэрнага для чыста рамантычнай літаратуры, а ў некаторых выяўленчых пластах твора (лагерныя сцэны, многія моманты ўцёкаў, апошні смяротны паядынак Івана з ваўкадавамі і інш.) адсутнічаюць зусім. А самае галоўнае, што Васіль Быкаў, выкарыстоўваючы прыёмы рамантычнай стылістыкі (пераважна ў паэтызацыі высокай адухоўленасці інтымных пачуццяў Івана і Джуліі), застаецца далёкім ад знарочыстай пагоні за сентыментальнымі прыгоствамі і, тым больш, ад рамантызацыі вайны, яе размалёўвання, штучнага расквечвання, увогуле якога б там ні было ўпрыгожвання, як ужо гаварылася, прынцыпова непрымальных для пісьменніка. У аповесці ўсё ж пераважае характэрная для, творчасці Васіля Быкава атмасфера трагедыйнай рэалістычнасці, якая па кантрасту адцяняецца і падкрэсліваецца рамантызаванымі сцэнамі кахання. I рэалістычнасць гэтую, праўдзівасць твора не можа і стотна парушыць, скажам, такі, вядома ж, даволі ўмоўны эпізод, як выратаванне Джуліі ў амаль што безвыходнай сітуацыі, дзе збавенне прыносіць толькі шчаслівая выпадковасць, зусім прыдатная для займальнасці прыгодніцкай літаратуры, але фактычна чужародная ў сурова-праўдзівай атмасферы быкаўскай прозы.

Яно, гэтае, не сказаць каб ужо абсалютна немагчымае, аднак жа малаверагоднае ў канкрэтных абставінах аповесці, выратаванне, спатрэбілася аўтару для таго, каб праз пасляваенны лёс удзячнай Івану італьянкі паказаць, наколькі значны адбітак у свядомасці простых людзей многіх краін пакінуў подзвіг воінаў, якія вызвалялі Еўропу ад карычневай чумы. Іван Цярэшка пры ўсёй сціпласці свайго гераізму ў супрацьстаянні гітлераўцам успрымаецца ў шэрагах гэтых воінаў.

Гэтая думка нездарма прама, адкрыта публіцыстычна падкрэсліваецца ў эпілогу. Яна з'яўляецца адным з галоўных ідэйных цэнтраў твора, буйным планам вылучае яго інтэрнацыянальныя матывы, што ў сваю чаргу па-новаму высвечвае ўсе падзеі аповесці, з асаблівай сілай выяўляючы сапраўдную змястоўнасць, глыбінную гуманістычную сутнасць «Альшйскай балады». Твор, задуманы як гераічная балада пра цану чалавечай мужнасці, сілу сапраўднага кахання, і пісаўся са спадзяваннем на актывізацыю гуманістычных маральных урокаў вайны супраць фашызму.

Спіс выкарыстанай літаратуры

1. Бугаеў Дз. Я., Верціхоўская Н, Верціхоўская В. Вывучэнне творчасці В. Быкава ў школе. – Мн., 2005;

2. Бугаёў Дз. Праўда і мужнасць таленту: Кніга пра В.Быкава. — Мн., 1987. — дапоўненае выд. — 1995;

3. Станулевіч І. Ваеннае каханне вачамі В.Быкава // Роднае слова. —2000. — № 9. — с.8-12;

4. Быкаў Васіль. Праўдай адзінай. - Мн., 1984;

5. Бугаеў Дз. Шматграннасць. – Мн. – 1970;

6. Залоска Ю. Дыялогі з Васілём Быкавым. — Мн., 1995;

7. Афанасьеў І. Помніць, каб жыць // Полымя. —1987. — № 8. — с.204-208;

8. Локун В. Быкаўская праўда вайны //Локун В. Да новых вышынь. — Мн., 1991. — с.3-94;

9. Шагалов А. Повести о войне. — М., 1989;

10. Буран Б. В.Быкаў: Нарыс творчасці. — Мн., 1976.